P97 Familierecepten – Stien Boermeester
BOEKFRAGMENT
Uit: Mensen onder druk. Dr. Ir. A.F. Schoorel, Uitgeverij T. Wever, 1985.
VERPLEGER IN HET OERWOUD
(door Mr. J.W.Th. Cohen Stuart)
“In oktober 1942 werd de groep waar ik toe behoorde, van de Jaarmarkt te Soerabaja via een kamp bij Batavia, met een Japans troepentransportschip naar het kamp Changi (Singapore) vervoerd. Vandaar ging de tocht per trein (1.800 km) naar Bampong, 80 km ten westen van Bangkok in Thailand.
Daar hield een Japans officier een toespraak waarin hij ons mededeelde dat wij de eer zouden hebben te werken aan een spoorweg naar Burma. Wij vonden dat verhaal klinkklare onzin. Waar was het tracé? Waar waren de machines, de vrachtauto’s, enz. Maar mijn vriend D., civiel ingenieur, ging stiekem het bos in en kwam terug met het bericht dat uit aangebrachte paaltjes duidelijk bleek, dat er een baan door het bos was uitgezet en dat dit best voor een spoorweg bedoeld kon zijn.
Zelfs voor ons westerlingen uit Nederlands-Indië, er toch wel aan gewend allerlei werken met weinig machines en veel handenarbeid uit te voeren, was het onvoorstelbaar dat een dergelijk enorm werk zonder ‘groot materieel’ zoals graafmachines, transportmateriaal, enz., en zonder een enorme aanvoer van materialen zou kunnen gereedkomen.
Het bleek toch mogelijk te zijn, als je er maar genoeg mensen aan zette en op vele punten van het tracé gelijktijdig begon. Het enige gereedschap dat werd aangevoerd waren trekzagen en bijlen om het bos te kappen, patjoels voor het grondverzet, ijzeren schijven voor het samenstellen van heiblokken, touw, ijzeren wielen voor het hijstouw en ijzeren krammen voor de constructie van de houten bruggen. Het hout voor de bruggen kwam uit het bos langs de baan, het steenslag voor het ballastbed uit de rivieren vol rotsblokken. Olifanten met Thaise begeleiders sleepten de boomstammen aan en het vervoer van de uitgegraven grond gebeurde met uit ter plaatse van bamboe en stevig doek gemaakte berries.
Maar voor alles waren voor een dergelijk, vooral met mankracht uitgevoerd, werk heel veel arbeiders nodig. Na een tijd meegewerkt te hebben aan het grondverzet was ik zo uitgeput dat ik ’s avonds te moe was om te eten. Ik woog nog net 40 kg, terwijl mijn normale gewicht ca. 60 kg. is.”